Coğrafya’nın Konusu, Bölümleri ve İlkeleri

Coğrafya, en basit tanımıyla, doğa ile insan arasındaki etkileşimi inceleyen belki de yegâne bilimdir.

Coğrafya, yeryüzünde meydana gelen doğal ve beşeri olayların neden ve sonuçları ile karşılıklı ilişkilerini inceleyen bir bilimdir.

Coğrafyanın bölümleri ve alt dalları aşağıdaki kavram ağında gösterilmiştir. Lütfen dikkatle inceleyiniz:

Coğrafyaya yardımcı bilimler şunlardır:

a) Fiziki Coğrafya’nın Alt Dalları ve Bazı Yardımcı Bilim Dalları

Kartografya : Haritacılık anlamına gelen kartografya dünya üzerindeki bilgilerin iki boyutlu çizimlerle aktarılmasında kullanılır.
Jeomorfoloji: Yer yüzü şekillerinin oluşum, gelişim ve yeryüzüne dağılışını inceler.
Jeodezi ve Fotogrametri: Yüksek teknoloji ürünü olan hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri aracılığıyla hata oranı düşük haritaların çizimini amaçlayan bilimlerdir.
Jeoloji :Yerin yapısı, oluşumu, evrimi gibi konuların yanı sıra kayaçların bileşimi, tektonizma, depremler ve çevre sorunları ile ilgilenen bilimdir.
Meteoroloji: Hava olaylarını anlık veriler yardımı ile değerlendiren, analitik bir doğa bilimidir.
Hidroloji : Sular bilimi demektir. Oseanografya okyanusları ve denizleri, limnoloji gölleri, hidrojeoloji ise yeraltı sularını inceler.
Botanik : Bitkilerin oluşum, gelişim ve dağılış özelliklerini inceler.
Zooloji : Hayvan türleri, gelişim ve dağılış özelliklerinin yanı sıra tür ve evrim özelliklerini inceleyen bilimdir.
Jeofizik : Yerin yapısı ve oluşumunu analitik yöntemlerle inceler.
Petrografi : Kayaç yapısını inceler.
Pedoloji : Toprak bilimi demektir.

b) Beşerî Coğrafya’ya Yardımcı Bilimler

Şehir-Bölge Planlama: Yerleşmelerin evrimi, altyapısı üzerinde bunların planlanması ve geliştirilmesini temel alan bir mühendislik bilimidir.
Demografi: Nüfus bilimi demektir. Temelde istatistik sorunlara yoğunlaşmaktadır.
İktisat: Ekonominin gelişimi, evrimi ve çağımız ekonomik yaklaşımlarını inceleyen bilimdir.
Siyaset Bilimi : Yönetme sanatını inceler. Ancak Coğrafi siyaset bilimi ya da siyasi coğrafya “JEOPOLİTİK” olarak adlandırılır.
Antropoloji : İnsan bilimi demektir. 3’e ayrılır. Sosyal antropoloji, insanoğlunun sosyal gelişimini ve değişimini, Fiziki antropoloji ırkların ve genetik özelliklerini, Kültürel Antropoloji ise halkların etnokültürel özelliklerini inceler.

Coğrafya’nın İlkeleri

1.Neden-sonuç prensibi: Coğrafya, doğal ve beşeri olayların nedenlerini ve sonuçlarını açıklar. Tüm bilimlerde olduğu gibi coğrafyada da doğal ve beşeri olayların nedenleri bilimsel olarak açıklanır ve sonuçları ortaya konur. Örneğin, yanardağların oluşumu volkanizma ile açıklanır ve yanardağların yaygın olduğu bölgelerdeki doğa olaylarının sonuçları ortaya konur.

2.Karşılıklı etki ve ilgi prensibi: Fiziki ve beşeri olayların birbirini nasıl etkilediğini açıklar. Doğal sistemler ile beşeri sistemler sürekli bir etkileşim halindedir. Örneğin, yer kabuğundaki sarsıntılar deprem ve faylanmayı etkilerken, yeni oluşan faylar yeni depremlerin habercisi gibidir.

3.Dağılış prensibi: Coğrafya bilimine özgüdür. Coğrafi olayların ‘nerede’ meydana geldiğini açıklar. Örneğin, kasırgaların en yaygın görüldüğü yer, Orta Amerika ve Meksika körfezi çevresidir.