10. Sınıf CoğrafyaTYT Coğrafya

Türkiye’nin Dağları

Dağlık ve engebeli araziye sahip olan ülkemizdeki dağların büyük bir kısmı 3. jeolojik zamanda orojenez ile meydana gelen Alp-Himalaya kıvrım sistemiyle hemen hemen aynı dönemde oluşmuş kıvrımlı sıra dağlardır. Toroslar ve Kuzey Anadolu sıradağları bu şekilde oluşmuştur.

Batı Anadolu dağları yani Kıyı Ege Bölümünde kıyı çizgisine dik uzanan dağlar ise, kırıklı yapıdaki horstlardan oluşmaktadır.

Doğu Anadolu ve İç Anadolu’daki sönmüş volkanik dağlarımız da 3. jeolojik zaman ve sonrasında oluşmuştur.

Ülkemizdeki en etkili orojenik hareket, Alp Orojenezi Dönemi’nde meydana gelmiştir. Bu dağ oluşum dönemi, II. Jeolojik Zaman’da başlayıp III. Jeolojik Zaman’ın sonlarına kadar devam etmiştir. Alp Orojenezi, Lavrasya ve Gondvana kıtalarının sıkıştırması sonucu Tetis Denizi’nde biriken tortulların su yüzeyine çıkmasıyla başlamıştır. Bunun sonucunda
Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar oluşmuş, Doğu Anadolu ise Arabistan Levhası’nın kuzeye hareket etmesiyle sıkışarak yükselmiştir.

Toroslar…

Sıkışıp yükselen bu alanda yer kabuğu parçalanmış ve yer yer çöküntü alanları meydana gelmiştir. Erzurum, Erzincan, Muş, Elazığ ve Pasinler bu çöküntü alanlarda oluşan ovalara örnek verilebilir.

Gerilmeye maruz kalan Batı Anadolu’da sert tabakaların kırılmasıyla kırık dağları, çöken alanlarda ise çöküntü ovaları oluşmuştur. Çöküntü alanlarına Gediz, Büyük ve Küçük Menderes ovaları; yüksekte kalan kütlelere ise Bozdağlar ile Yunt ve Aydın dağları örnek verilebilir.

Günümüzde Türkiye sınırları içerisinde aktif volkana rastlanmamaktadır. II. Jeolojik Zaman’da ülkemizin bulunduğu alanda su altı volkanları görülmekteydi. Su altı volkanlarına ait kalıntılar, bugünkü Toroslar ve
Kuzey Anadolu Dağları ile Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmını kapsayan alanda yer almaktadır. Bu dağların zamanla aşınması sonucu ortaya çıkan derinlik kayaçları bunun bir göstergesidir. Bununla birlikte ülkemizde
II. Jeolojik Zaman’ın sonları ile III. Jeolojik Zaman’ın sonlarına ait olan volkanik şekiller daha fazladır. Doğu Anadolu ile İç Anadolu’da geniş yer kaplayan bu şekillere Batı ve Güneydoğu Anadolu’da da rastlanmaktadır.

Türkiye, volkanik faaliyetler sonucu oluşmuş çeşitli yeryüzü şekillerine sahiptir. Bu yeryüzü şekillerinden volkan konilerine Doğu Anadolu’da yer alan Nemrut, Tendürek, Süphan, Büyük ve Küçük Ağrı dağları ile İç Anadolu’da yer alan Erciyes, Melendiz, Hasan dağları, Karadağ ve Karacadağ örnek verilebilir. Ayrıca Güneydoğu Anadolu’da yer alan ve İç Anadolu’dakiyle aynı isme sahip olan Karacadağ da volkanik yeryüzü şekilleri arasında yer almaktadır. Konya sınırları içerisinde yer alan Meke Tuzlası ile Nevşehir’de bulunan Acıgöl ise maar özelliği taşıyan yeryüzü şekillerindendir. Ayrıca Batı Anadolu’da (Kula / Manisa) volkanizmanın
etkisiyle çok sayıda küçük volkan konisi, lav ve kül kalıntısı bulunmaktadır.

Ağrı dağı (5137m)

İlgili İçerikler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir